Một
trong những điểm mới của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi), có
hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2024 là, khi có khiếu kiện, đơn vị sản xuất phải
có trách nhiệm chứng minh hàng hóa của mình đạt chất lượng theo yêu cầu của cơ
quan nhà nước.
Quyết
liệt vì người tiêu dùng, HTX thêm trách nhiệm
Với
quy định này, nhiều ý kiến cho rằng nếu HTX có giấy tờ, chứng minh được quy
trình sản xuất thì khi chẳng may bị kiện cáo từ phía người tiêu dùng sẽ nhanh
chóng chứng minh được và không bị ảnh hưởng xấu đến thương hiệu trên thị
trường.
Vậy
nhưng thực tế, khâu này lại là điểm yếu của không ít HTX vì các mô hình này
thường gặp khó khăn, gián đoạn hoặc thiếu hiểu biết trong quá trình hoàn hiện
các chứng nhận, công bố sản phẩm, tự chịu trách nhiệm theo quy định của pháp
luật.
Trong
khi đó, nếu muốn chứng minh được mặt hàng, dịch vụ của mình, HTX không chỉ tốn
thêm thời gian, kéo dài hoài nghi của người tiêu dùng mà còn phải mất chi phí
đi kèm. Bởi có những mặt hàng yêu cầu phải có các thông số kỹ thuật nhất định,
đòi hỏi quá trình kiểm nghiệm phức tạp, chi phí dành riêng cho việc này có khi
lên đến vài chục triệu đồng. Thậm chí có những sản phẩm các cơ quan phân tích
trong nước chưa thể kiểm định mà phải gửi mẫu sang nước ngoài càng khiến HTX
gia tăng chi phí.
Người
tiêu dùng ngày càng quan tâm đến quyền lợi của mình khi mua sắm hàng hóa.
Theo các
chuyên gia, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đang có những quy định nhằm
bảo đảm tốt nhất quyền lợi của người tiêu dùng. Chính vì vậy, các HTX là người
làm ra sản phẩm và thường xuyên tiếp xúc với khách hàng theo hình thức trực
tiếp và gián tiếp cần lưu ý để tránh bị kiện tụng, rơi vào vi phạm pháp luật vì
không tuân thủ các quy định về bảo vệ quyền lợi ích chính đáng của người tiêu
dùng.
Trước
đây, người tiêu dùng muốn kiện đơn vị sản xuất thì phải có bằng chứng chứng
minh. Cụ thể, người tiêu dùng phải mang sản phẩm, hàng hóa đi kiểm tra, xét
nghiệm, phân tích ở những trung tâm, cơ quan uy tín. Điều này thường chỉ diễn
ra ở những khách hàng am hiểu pháp luật, có chi phí. Nhưng nay, việc chứng minh
sản phẩm có minh bạch hay không lại được thực hiện từ phía đơn vị sản xuất nên
các HTX nếu không có quy trình sản xuất, giấy chứng nhận rõ ràng cộng với việc
quản lý nhận sự một cách chặt chẽ thì rất dễ rơi vào cảnh “há miệng mắc quai”.
Đối
với nhiều HTX sản xuất theo quy trình, trước khi đưa ra thị trường, 100% hàng
hóa đều được kiểm tra mọi chỉ tiêu cảm quan ngoại quan, chất lượng theo công
bố. Chỉ khi sản phẩm đạt chất lượng công bố (dựa trên kết quả nội bộ/kết quả
gửi mẫu trung tâm kiểm nghiệm), HTX mới xuất kho, xuất xưởng đưa hàng hóa ra
thị trường.
Tuy
nhiên, theo ông Nguyễn Trọng Nghĩa, Giám đốc HTX Mekong Green (Vĩnh Long), vẫn
có tình huống, cơ quan quản lý khi kiểm tra hàng hóa của HTX nhưng lấy mẫu tại
các cửa hàng, nhà phân phối thì có mẫu không đạt các điều kiện về chất lượng.
Trong khi có sản phẩm, HTX đã giao cho cửa hàng, đại lý một thời gian khá dài,
từ 6-12 tháng trở lên và đại lý bảo quản hàng không đúng theo khuyến cáo của
nhà sản xuất làm ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm. Ông Nguyễn Trọng Nghĩa cho
rằng nếu người tiêu dùng kiện cáo trong trường hợp này, HTX cũng không tránh
khỏi những khó khăn, liên đới.
Trong
nguy có cơ
TS.
Trần Thanh Bình, nguyên Phó ban điều phối PGS Việt Nam, cho biết Hiệp hội Nông
nghiệp Hữu cơ Việt Nam đã từng thực hiện khảo sát về niềm tin của người tiêu
dùng với các sản phẩm, nông sản được chứng nhận khác nhau. Kết quả là có đến
70% người khảo sát tin tưởng lựa chọn nông sản, sản phẩm được chứng nhận bởi hệ
thống đảm bảo của PGS.
Điều
này cho thấy, để có được niềm tin của người tiêu dùng cũng như tránh các khiếu
kiện không đáng có từ chính người sử dụng sản phẩm, các HTX sản xuất theo quy
trình này phải tuân thủ đầy đủ các quy định cũng như chịu các mức xử lý vi phạm
từ nhắc nhở, cảnh cáo đến đình chỉ chứng nhận và cho ra khỏi hệ thống nếu không
tuân thủ quy trình.
Do
đó, muốn không vi phạm Luật Bảo vệ người tiêu dùng, hạn chế trách nhiệm liên
đới khi sản phẩm bị hư hao từ các cửa hàng đến tay người tiêu dùng, điều đầu
tiên các HTX cần làm là tuân thủ nghiêm ngặt quy trình sản xuất, không thực
hiện các hành vi lừa dối người tiêu dùng trong quá trình sản xuất, đóng gói,
quảng bá sản phẩm.
Ông
Trần Mạnh Chiến, CEO chuỗi cửa hàng thực phẩm sạch Bác Tôm, cho biết việc các
cơ quan quản lý, đơn vị chứng nhận tăng cường kiểm tra, giám sát sẽ tránh được
những hiểu lầm, sự cố đáng tiếc trong sản xuất, phân phối, tiêu thụ hàng hóa
đến tay người tiêu dùng.
Cụ
thể là trong quy trình chứng nhận hữu cơ theo hệ thống của PGS, các kỹ sư giám
sát với tần suất 1-2 tuần/lần. Đây là điều cần thiết vì những hàng hóa HTX đang
sản xuất phần lớn là những sản phẩm ăn vào cơ thể, ảnh hưởng trực tiếp đến sức
khỏe con người.Trong khi chứng nhận hữu cơ của Mỹ, Nhật cũng chỉ kiểm tra lặp
lại với tần suất 1-2 năm/lần.
Về
phía nhà sản xuất, các chuyên gia lưu ý, HTX cần nâng cao việc sản xuất minh
bạch, bảo đảm quy trình và chú trọng đến việc phân loại đối tượng khách hàng,
đặc biệt là người tiêu dùng nữ. Vì trong khoản 6 Điều 21 Luật Bảo vệ quyền lợi
người tiêu dùng năm 2023 quy định: “Minh bạch thông tin về thành phần, chức
năng, lợi ích khác biệt đối với sản phẩm, hàng hóa được sản xuất, dịch vụ được
cung cấp dành riêng cho từng giới tính”.
Tuy
nhiên, dù những quy định trong luật này có chặt chẽ đến đâu thì đó cũng là
những lưu ý để các HTX nâng cao trách nhiệm, tuân thủ các quy định pháp luật để
bảo vệ lợi ích của người tiêu dùng. Khi làm được những điều này, HTX sẽ có
nhiều cơ hội lan tỏa sản phẩm và phát triển bền vững
Đặc
biệt trước đây, người tiêu dùng thường ít quan tâm đến chất lượng cũng như
quyền lợi của mình khi mua hàng nhưng nay, khi Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng với những quy định có lợi về phía người mua. Việc người tiêu dùng chú
trọng đến xuất xứ, quy trình sản xuất, bao bì, thông tin sản phẩm…. thực chất
cũng là cơ hội tốt cho hàng hóa của những HTX có tiêu chuẩn có 'đất sống'.
Bà
Nguyễn Thị Thu Thoan, Giám đốc HTX gà vi sinh Thu Thoan ( Hà Nội) cho biết khi
người tiêu dùng phát hiện mình bị xâm phạm quyền lợi, khi họ biết đấu tranh,
phản ứng quyết liệt trước những sản phẩm không bảo đảm chất lượng sẽ tạo ra sức
mạnh vô hình, buộc các đơn vị sản xuất, kinh doanh không chân chính xem lại
chính mình để thay đổi hoặc phải dừng cuộc chơi.
Đây
cũng là cơ hội cho các HTX sản xuất thực phẩm đầu tư một cách bài bản, đáp ứng
được các tiêu chuẩn khắt khe có thể cạnh tranh với những sản phẩm có giá rẻ,
không đáp ứng các tiêu chuẩn về an toàn vệ sinh thực phẩm
Nguồn: vnbusiness.vn