Ứng dụng công nghệ mới trong sản xuất nước mắm truyền thống đang được nhiều HTX chú trọng. Điều này không chỉ thể hiện sự nhanh nhạy của mô hình kinh tế tập thể trong nền kinh tế thị trường mà còn giúp các HTX nâng cao chất lượng sản phẩm, đưa nghề sản xuất nước mắm tại địa phương phát triển.
Làng
nghề truyền thống nước mắm Cửa Khe (xã Bình Dương, huyện Thăng Bình) đã được Cục
Sở hữu trí tuệ cấp nhãn hiệu độc quyền và được UBND tỉnh Quảng Nam công nhận
danh hiệu làng nghề truyền thống và được chọn là một trong các sản phẩm đặc sản
đặc trưng của tỉnh Quảng Nam. Tuy nhiên, để phát triển sản phẩm này với số lượng
lớn, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm là chuyện không dễ dàng.
Chủ
động ứng dụng công nghệ
Vậy
nhưng, được sự hỗ trợ của các ngành chức năng và Liên minh HTX tỉnh, HTX Hai Hiền
đã ứng dụng công nghệ năng lượng mặt trời và hệ thống náo đảo tự động vào sản
xuất, từ đó giúp sản phẩm nước mắm Cửa Khe định vị được thương hiệu trên thị
trường.
Nếu
như theo cách truyền thống, các thành viên HTX phơi cá trực tiếp từ mặt trời với
thời gian dài thì nay, các thành viên lấy nhiệt từ hệ thống tấm thu năng lượng
mặt trời.
Công
nghệ này giúp giảm được 4-5 tháng làm nước mắm so với cách làm lâu nay (trung
bình từ 12 tháng xuống 7-8 tháng). Suốt quá trình ủ, công nghệ náo đảo tự động
giúp các thành viên không cần phải mở nắp thùng ủ cá để phơi nắng nên giảm được
lượng nước mắm cốt bay hơi và bay mùi thơm đặc trưng gây ô nhiễm môi trường.
Chính
vì vậy, năng suất nước mắm của HTX tăng 30% so với phương pháp thủ công. Sản phẩm
cũng bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm vì hạn chế sự xâm nhập của vi khuẩn
trong quá trình sản xuất, chế biến. Nếu trong quá trình ủ, các thành viên mở nắp
thùng để thực hiện náo đảo thủ công sẽ thu hút côn trùng, ruồi nhặng từ đó làm
tăng nguy cơ mất vệ sinh an toàn thực phẩm.
Nhờ
đi đầu trong ứng dụng công nghệ, cơ sở sản xuất của HTX Hai Hiền đã trở thành một
điểm du lịch xanh của địa phương và được nhiều khách du lịch lựa chọn. Ngoài
ra, sản phẩm của HTX còn là sản phẩm OCOP đặc trưng và được tiêu thụ ổn định
trên các trang thương mại điện tử.
Sản xuất nước mắm bằng năng lượng mặt trời giúp các
HTX hạn chế phụ thuộc vào thời tiết.
Ngay
như ở Hà Tĩnh, một địa phương với nhiều làng nghề sản xuất nước mắm nhưng nhiều
cơ sở vẫn còn sử dụng “công nghệ” lạc hậu như thau, chậu nhựa đựng nước, thạp
sành không chuyên để sản xuất và đựng nước mắm. Điều này khiến chất lượng vệ
sinh an toàn thực phẩm của sản phẩm không được bảo đảm.
Tuy
nhiên, để thoát khỏi tình trạng cạnh tranh gay gắt với nhiều thương hiệu nước mắm
trên thị trường cũng như khẳng định sản phẩm với người tiêu dùng, HTX Thiên Phú
(Hà Tĩnh) đã huy động vốn, mạnh dạn áp dụng công nghệ muối nước mắm bằng năng
lượng mặt trời với số vốn đầu tư gần 4 tỷ đồng. Khi chín, nước mắm được lọc qua
hệ thống hiện đại và đóng gói theo quy trình khoa học.
So
với cách lọc nước mắm truyền thống thì nước mắm được lọc qua máy lọc vừa đảm bảo
vệ sinh, tiết kiệm được thời gian, công sức trong khi đầu tư không quá lớn.
Điều
thuận lợi là HTX được sự hỗ trợ của địa phương để đưa cơ sở sản xuất của ra xa
khu dân cư. Đây cũng là điều kiện thuận lợi để HTX Thiên Phú đầu tư công nghệ
hiện đại, nâng cấp quy mô sản xuất, phát triển thương hiệu “Nước mắm Lạch Kèn”
đạt OCOP 3 sao. Đặc biệt, với công nghệ quét mã QR, HTX có thể giúp người tiêu
dùng tìm hiểu về xuất xứ nguồn gốc sản phẩm một cách nhanh chóng.
Dự
định trong thời gian tới, HTX Thiên Phú tiếp tục đầu tư công nghệ, nâng cấp bao
bì, nhãn mác để hướng đến đưa sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao.
Hướng
đến tương lai bền vững
Có
thể thấy, nếu chỉ phát triển theo hướng truyền thống, lạc hậu thì các HTX trên
khó có thể vươn xa trên thị trường. Tuy nhiên, nhờ tăng cường ứng dụng công nghệ
vào sản xuất, các HTX sản xuất nước mắm đã không ngừng nâng cao chất lượng sản
phẩm.
Bên
cạnh đó, công nghệ cũng giúp các HTX tiết kiệm diện tích sản xuất, đảm bảo yếu
tố an toàn vệ sinh thực phẩm, không gây ô nhiễm và tác động đến môi trường (mùi
đặc trưng của mắm)...
Bà
Lê Thị Khương, Giám đốc HTX nước mắm Phú Khương (Hà Tĩnh) cho rằng ứng dụng
công nghệ hiện đại giúp nước mắm tạo ra có màu đẹp, vẫn giữ được độ đạm, thơm
ngon và có mùi đặc trưng như với cách thức ủ và đảo chượp truyền thống.
Ngoài
ra, khoa học công nghệ còn giúp thị trường đầu ra của các HTX ngày càng rộng mở,
góp phần nâng cao chất lượng cũng như uy tín và thị phần của sản phẩm trên thị
trường.
Theo
đánh giá của các cơ quan quản lý, thời gian gần đây, việc sử dụng công nghệ
năng lượng mặt trời trong sản xuất nước mắm được ứng dụng rộng rãi ở nhiều HTX
tại các địa phương khác nhau đã đem lại hiệu quả tích cực, mở ra hướng đi mới
cho sản xuất nước mắm truyền thống.
Quá
trình ứng dụng khoa học công nghệ này giúp sản xuất của các HTX không phụ thuộc
thời tiết, giúp giảm 90% công lao động, 70% tiền điện.
Chính
vì vậy, các địa phương cần tạo điều kiện, hỗ trợ người dân, HTX tiếp tục ứng dụng
công nghệ mới vào sản xuất các sản phẩm truyền thống, đặc trưng của địa phương
để thúc đẩy các làng nghề phát triển cũng như nâng cao thu nhập cho người dân,
thành viên HTX.
Nguồn: vnbusiness.vn