Phó Thủ tướng Lê Minh Khái: Không giữ chữ tín không thể liên kết thành công
Đồng chí Lê Minh Khái: Đảng, Nhà nước luôn
quan tâm phát triển kinh tế tập thể, HTX. Ảnh VGP
Đảng,
Nhà nước luôn quan tâm phát triển kinh tế tập thể, HTX
Ngày 11/4, đồng chí Lê Minh Khái, Bí thư Trung ương Đảng, Phó
Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo đổi mới, phát triển kinh tế tập thể,
hợp tác xã (HTX) đã dự và phát biểu tại Diễn đàn hợp tác xã quốc gia năm 2024
với Chủ đề: "Phát triển bền vững chuỗi giá trị sản phẩm".
Phát
biểu tại diễn đàn, đồng chí Lê Minh Khái nêu rõ: Những năm qua, Đảng, Nhà nước
luôn quan tâm, ban hành và triển khai nhiều chủ trương, cơ chế, chính sách,
pháp luật để phát triển kinh tế tập thể, HTX.
Đến
nay, cơ sở chính trị, pháp lý để phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã đã
tương đối đầy đủ và đã xác định rõ vai trò, vị trí, tầm quan trọng của thành
phần kinh tế tập thể, HTX đối với phát triển kinh tế xã hội của quốc gia nói
chung và trong cơ cấu nền kinh tế của đất nước.
Khu
vực kinh tế tập thể, HTX tiếp tục có sự tăng trưởng, các HTX đã cơ bản chuyển
đổi sang mô hình kiểu mới, tự chủ, tự chịu trách nhiệm, hoạt động đa dạng về
ngành nghề, lĩnh vực. Đến cuối năm 2023 cả nước đã có trên 31 nghìn HTX với hơn
5,8 triệu thành viên, 137 liên hiệp HTX; khoảng 63% HTX được đánh giá hoạt động
hiệu quả.
Các
sản phẩm của các HTX ngày càng đa dạng, phong phú, trong đó nhiều sản phẩm có
giá trị cao, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của thị trường. Trong Chương
trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP), cả nước có trên 5,3 nghìn chủ thể, trong đó
có 38,1% là từ các HTX.
Khu
vực kinh tế tập thể, HTX đã khắc phục được một phần tình trạng yếu kém kéo dài,
từng bước đổi mới gắn với cơ chế thị trường, ngày càng thể hiện rõ vai trò
trong việc phát triển kinh tế hộ gia đình, bảo đảm an sinh xã hội, ổn định
chính trị ở cơ sở và đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng kinh tế của đất nước.
Đồng chí Lê Minh Khái: Liên kết theo chuỗi
giá trị mang lại nhiều lợi ích cho các chủ thể. Ảnh VGP
Liên
kết theo chuỗi giá trị mang lại nhiều lợi ích cho các chủ thể
Đồng
chí Lê Minh Khái nêu rõ: Trong phát triển kinh tế tập thể, HTX, việc liên kết
theo chuỗi giá trị là mô hình kinh tế đã được khẳng định mang lại nhiều lợi ích
cho các chủ thể tham gia.
Trong
thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành các chính sách và có
nhiều chỉ đạo về liên kết phát triển sản xuất - tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi
giá trị, nhất là đối với lĩnh vực nông nghiệp.
Cụ
thể, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 62/2013/QĐ-TTg ngày
25/10/2013 về chính sách khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết sản xuất gắn
với tiêu thụ nông sản, xây dựng cánh đồng lớn; Quyết định số 1804/QĐ-TTg ngày
13/11/2020 về Chương trình hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, HTX giai đoạn
2021 – 2025.
Chính
phủ đã ban hành Nghị định số 98/2018/NĐ-CP ngày 05/7/2018 về chính sách khuyến
khích phát triển hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông
nghiệp.
Các
nghị định về cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông
nghiệp, nông thôn, chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông
thôn, bảo hiểm nông nghiệp cũng đều có quy định các chính sách hỗ trợ phát
triển liên kết theo chuỗi giá trị.
Các
bộ, ngành, địa phương cũng đã tích cực phối hợp tập trung chỉ đạo triển khai
đồng bộ nhiều nhiệm vụ, giải pháp nhằm thúc đẩy liên kết, phát triển bền vững
chuỗi giá trị sản phẩm, phục vụ cho tiêu dùng trong nước cũng như xuất khẩu.
Đã xuất hiện những mô hình HTX kiểu mới điển hình tiên tiến
Kết
quả đến nay, liên kết giữa các thành viên trong tổ chức kinh tế tập thể, HTX
với nhau, giữa HTX với doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế khác bước đầu đã có
sự phát triển. Theo số liệu thống kê của Liên minh HTX Việt Nam và Bộ Nông
nghiệp và PTNT, cả nước đã có trên 4.000 HTX tham gia liên kết theo chuỗi giá
trị (chiếm gần 13% tổng số HTX).
Riêng
lĩnh vực nông nghiệp đã xây dựng và phát triển được 1.449 chuỗi liên kết đối
với các sản phẩm chủ lực theo Nghị định số 98/2018/NĐ-CP, với sự tham gia của
2.204 HTX, 1.091 doanh nghiệp, 517 tổ hợp tác và hơn 186 nghìn hộ nông dân.
Tổng
kinh phí của các dự án, kế hoạch liên kết được duyệt là: 11.440 tỷ đồng, trong
đó kinh phí ngân sách nhà nước hỗ trợ là: 2.532 tỷ đồng (chiếm 22,1%).
Các
hình thức liên kết chuỗi giá trị phát triển đa dạng theo các công đoạn trong
chuỗi từ cung ứng vật tư, dịch vụ đầu vào, tổ chức sản xuất, thu hoạch, sơ chế
hoặc chế biến gắn với tiêu thụ sản phẩm và được hình thành trên nhu cầu cụ thể
của từng khu vực, từng ngành hàng, từng nhóm chủ thể.
Tại
một số địa phương như Thái Nguyên, Hà Nam, Nghệ An, Lâm Đồng, Đắk Lắk, TP Hồ
Chí Minh, Tiền Giang… đã xuất hiện những mô hình HTX kiểu mới điển hình tiên
tiến, hoạt động hiệu quả, mang lại thu nhập ổn định cho các thành viên và đóng
vai trò quan trọng trong chuỗi liên kết phát triển vùng sản xuất nông
nghiệp hàng hóa quy mô lớn phục vụ chế biến, xuất khẩu.
Việc
phát triển các chuỗi liên kết phù hợp đã góp phần hình thành nhiều khu sản xuất
tập trung, vùng nguyên liệu lớn, là cơ sở quan trọng để ứng dụng các tiến bộ
khoa học, công nghệ vào sản xuất nâng cao chất lượng, sản lượng hàng hóa, đáp
ứng yêu cầu của thị trường, khắc phục được những nhược điểm của mô hình kinh tế
hộ nhỏ, lẻ, mang lại hiệu quả kinh tế xã hội cao cho nhiều đối tác tham gia
liên kết.
Diễn đàn Hợp Tác xã quốc gia năm 2024:
"Phát triển bền vững chuỗi giá trị sản phẩm". Ảnh VGP
Khu vực
kinh tế tập thể, hợp tác xã vẫn còn nhiều vấn đề tồn tại
Bên
cạnh những kết quả đã đạt được, khu vực kinh tế tập thể, hợp tác xã vẫn còn
nhiều vấn đề tồn tại đã được đề cập nhiều trong thời gian qua như: Năng lực sản
xuất kinh doanh của các HTX còn yếu, manh mún (doanh thu bình quân của các HTX
năm 2023 chỉ đạt đạt 3,5 tỷ đồng/HTX/năm. Lãi bình quân một HTX năm 2023 đạt
324 triệu đồng).
Trình
độ về khoa học công nghệ còn hạn chế, ứng dụng chuyển đổi số trong công tác
quản lý, tổ chức sản xuất, kinh doanh còn nhiều khó khăn. Số HTX xây dựng được
thương hiệu sản phẩm chưa nhiều, giá trị cạnh tranh trên thị trường chưa cao.
Bên
cạnh đó, tính liên kết trong nội bộ HTX còn yếu, các hoạt động liên doanh, liên
kết giữa các hợp tác xã và giữa hợp tác xã với các tổ chức kinh tế khác chưa
phổ biến. Chưa có nhiều hợp tác xã có năng lực tổ chức liên kết, phát huy vai
trò cầu nối thật sự hiệu quả, có khả năng lan tỏa trong phát triển sản xuất
theo chuỗi giá trị.
Theo
đồng chí Lê Minh Khái, những tồn tại nói trên xuất phát từ một số nguyên nhân,
như: Chất lượng nguồn nhân lực quản lý của các hợp tác xã nhìn chung còn nhiều
hạn chế (đến năm 2023, số cán bộ quản lý hợp tác xã đạt trình độ sơ, trung cấp
mới chiếm gần 36%, trình độ cao đẳng, đại học chỉ chiếm 23%).
Bên
cạnh đó, chính sách ưu đãi, hỗ trợ đối với khu vực kinh tế tập thể, hợp tác xã
đã có, tuy nhiên, việc tổ chức triển khai thực hiện còn chưa đồng bộ, thiếu
nguồn lực bảo đảm thực hiện.
Các
HTX còn khó khăn khi tiếp cận nguồn vốn vay từ các tổ chức tín dụng do không có
tài sản thế chấp, hoạt động sản xuất kinh doanh chưa hiệu quả, thiếu tính bền
vững, chưa thể hiện đủ minh bạch trong hoạt động tài chính, kế toán để đáp ứng
yêu cầu các tổ chức tín dụng.
Trong
triển khai thực hiện các chính sách về liên kết chuỗi giá trị, Nghị định số
98/2018/NĐ-CP của Chính phủ đã quy định phân cấp cho các tỉnh trong việc ban
hành cơ chế, chính sách để cụ thể hóa các cơ chế, chính sách khuyến khích liên
kết trên địa bàn, phù hợp với nguồn lực và tình hình thực tế của địa phương.
Tuy nhiên, còn có những địa phương chậm ban hành, trông chờ, kiến nghị ngược
trở lại Chính phủ và các Bộ, ngành về cụ thể hóa chính sách.
Điều
kiện thụ hưởng chính sách liên kết còn khó khăn, quy trình, thủ tục hướng dẫn
còn nhiều điểm chưa rõ ràng, phức tạp, nên chưa thu hút được nhiều HTX và doanh
nghiệp tham gia.
Công
tác tổ chức tuyên truyền, phổ biến chính sách về phát triển liên kết sản xuất
với tiêu thụ nông sản tới các cơ sở (xã, phường, cộng đồng dân cư) còn hạn chế
dẫn đến nhận thức của các bên liên quan không đầy đủ và thiếu sự tin tưởng tham
gia vào chuỗi liên kết.
Một
số vùng nguyên liệu đã được hình thành nhưng chưa được tổ chức và quản trị hiệu
quả, bền vững, hạ tầng phục vụ sản xuất và kinh doanh yếu kém, thiếu cơ sở
thông tin dữ liệu sản xuất để thực hiện truy xuất nguồn gốc sản phẩm, xây dựng
mã số vùng trồng, khó khăn trong thực hiện đồng bộ các chính sách hỗ trợ về tín
dụng, bảo hiểm nông nghiệp, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, quản lý chất
lượng vùng nguyên liệu gắn với liên kết theo chuỗi giá trị, xây dựng thương
hiệu sản phẩm.
Các
chính sách hỗ trợ liên kết chuỗi giá trị có chủ thể là các tổ chức kinh tế tập
thể hiện chủ yếu tập trung đối với lĩnh vực nông nghiệp. Thiếu các nghiên cứu,
đánh giá đối với chuỗi liên kết có chủ thể tham gia là các tổ chức kinh tế tập
thể trong lĩnh vực phi nông nghiệp.
Một
số nơi cấp ủy, chính quyền chưa quan tâm đúng mức tới công tác lãnh đạo, chỉ
đạo phát triển kinh tế tập thể, HTX.
Đồng chí Cao Xuân Thu Vân, Bí thư Đảng đoàn,
Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam phát biểu tại diễn đàn. Ảnh VGP
Triển
khai thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp để phát triển, nâng cao hiệu quả khu vực kinh tế
tập thể, HTX
Về phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp trong thời gian tới, đồng
chí Lê Minh Khái nêu rõ: Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban Chấp
hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu
quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới đã xác định mục tiêu "đến
năm 2030 cả nước có khoảng 140 nghìn tổ hợp tác, 45 nghìn HTX, 340 liên hiệp
hợp tác xã, ít nhất 50% tổ chức kinh tế tập thể tham gia liên kết theo chuỗi
giá trị; phát triển các chuỗi giá trị nông sản hàng hóa gắn với liên kết sản
xuất, cung cấp dịch vụ chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp; đẩy mạnh tham
gia vào các chuỗi cung ứng đưa sản phẩm nông nghiệp xuất khẩu trực tiếp ra nước
ngoài; đến năm 2045 có ít nhất 75% tổ chức kinh tế tập thể tham gia liên kết
theo chuỗi giá trị".
Luật
Hợp tác xã năm 2023 có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/7/2024 đã thể chế hóa
đầy đủ 8 nhóm chính sách theo Nghị quyết số 20-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung
ương Đảng khóa XIII, trong đó có chính sách hỗ trợ phát triển chuỗi giá trị.
Nghị
quyết số 09/NQ-CP ngày 02/02/2023 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động
thực hiện Nghị quyết số 20-NQ/TW khóa XIII với 48 đề án, nhiệm vụ chủ yếu đã
xác định rõ cơ quan chủ trì, sản phẩm hoàn thành và lộ trình triển khai nhằm
phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể, trong đó có nhiều nhiệm vụ
nhằm phát triển bền vững liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá
trị.
Tại
Diễn đàn kinh tế hợp tác, HTX được tổ chức vào tháng 02/2024 vừa qua, Thủ tướng
Chính phủ cũng đã chỉ đạo nhiều nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cần triển khai thực
hiện trong thời gian tới để phát triển kinh tế tập thể, HTX.
Phó
Thủ tướng Lê Minh Khái đề nghị các bộ, ngành, cơ quan, địa phương, các tổ chức
kinh tế hợp tác, các đối tác tham gia liên kết cần quán triệt, bám sát chủ
trương, đường lối của Đảng, nhất là các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải
pháp đề ra trong Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung
ương Đảng khóa XIII, các quy định của Luật HTX năm 2013 và các chính sách, pháp
luật liên quan, tổ chức triển khai thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp
Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo để tiếp tục phát triển, nâng cao hiệu
quả khu vực kinh tế tập thể, HTX trong thời gian tới.