Người dân xã Hải Tây (Hải Hậu) thu hái cây dược liệu.

Năm 2020, sản phẩm Cao dây thìa canh của HTX Dược liệu Hải Hậu ACT (Hải Hậu) được UBND tỉnh công nhận sản phẩm OCOP 3 sao và được cấp chứng nhận Sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu tỉnh Nam Định năm 2021. Chị Trần Thị Xuân, Giám đốc HTX cho biết: Để có nguồn dược liệu sạch, HTX chọn vùng trồng sinh thái phù hợp với nguồn đất, nước đảm bảo; ký kết bao tiêu với các hộ trồng dây thìa canh tại các xã Hải Phúc, Hải Lộc với các tiêu chí: vùng trồng cách biệt xa khu dân cư, khu chăn nuôi; đảm bảo “3 không” (không dư lượng thuốc trừ sâu, không kích thích tăng trưởng, không chất bảo quản) và “3 có” (có nguồn giống tốt, có quy trình chuẩn và có hoạt chất cao). Để nâng tầm sản phẩm, tạo giá trị gia tăng, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng, HTX đầu tư, nâng cấp dây chuyền máy móc, trang thiết bị để phục vụ cho sản xuất và chế biến sản phẩm. Sản phẩm Trà dây thìa canh được sấy khô ở nhiệt độ thích hợp, đảm bảo dược tính, dưỡng chất, giữ nguyên màu sắc tự nhiên, không bị ảnh hưởng từ môi trường bên ngoài và giúp tăng thời gian bảo quản sản phẩm. Các sản phẩm Cao dây thìa canh, Trà dây thìa canh của HTX Dược liệu Hải Hậu ACT đáp ứng tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm theo quy định của Bộ Y tế. Sản phẩm từ cây dược liệu này được nghiên cứu chứng minh có hỗ trợ giảm đường huyết, hạn chế nguy cơ biến chứng tiểu đường; dùng cho người tiểu đường tuýp 1, tuýp 2; người có đường huyết cao, tiền đái tháo đường. 

Ngoài diện tích 357ha trồng lúa chất lượng cao, dây thìa canh là cây “chủ lực” của xã Hải Lộc (Hải Hậu) trong chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng phát triển sản phẩm hàng hoá có giá trị kinh tế cao. Đồng chí Cao Đức Thiệp, Bí thư Đảng ủy xã Hải Lộc cho biết: Toàn xã hiện có hơn 40ha trồng dây thìa canh; là địa phương đầu tiên ở Việt Nam xây dựng vùng trồng nguyên liệu dây thìa canh đạt đủ tiêu chuẩn dược liệu theo tiêu chuẩn GACP - WHO của tổ chức Y tế thế giới. Đây cũng là  vùng  trồng dược  liệu đã được tổ chức Helvetas thuộc Dự án Thương mại Sinh học Bio Trade do Cục dự trữ liên bang Thụy Sỹ lựa chọn tài trợ để trở thành vùng dược liệu sạch, đảm bảo tiêu chuẩn dược liệu theo chuẩn quốc tế.

Dẫn chúng tôi đi tham quan mô hình trồng dây thìa canh của thành viên HTX trồng cây dược liệu Hải Lộc, chị Đỗ Thị Nụ, Chủ nhiệm HTX cho biết: Trên những vùng chân ruộng cao, khó canh tác, trước đây chỉ chuyên trồng khoai lang, cho thu nhập thấp, từ năm 2003, bà con địa phương đã chuyển đổi đất 2 lúa kém hiệu quả sang trồng cây dây thìa canh. HXT trồng cây dược liệu Hải Lộc hiện có 125 thành viên trồng cây dược liệu với tổng diện tích gần 30ha. Hiện tại, sản phẩm dây thìa canh sấy khô của HTX trồng cây dược liệu Hải Lộc đã được công nhận sản phẩm OCOP xếp hạng 3 sao. Ngoài dây thìa canh sấy khô, HTX còn chế biến các sản phẩm tinh chế như: cao thìa canh, trà túi lọc, tiện lợi cho người sử dụng. Về hiệu quả kinh tế, so với cây lúa và một số cây rau màu khác, dây thìa canh mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn hẳn. Đây cũng là loại cây dược liệu dễ trồng, dễ chăm sóc, ít sâu bệnh, chi phí đầu vào thấp, trồng một lần có thể thu hoạch trên 10 năm. Theo tính toán của bà con xã Hải Lộc, một sào dây thìa canh mỗi năm cho thu hoạch 4 lần, mỗi lần được hơn 1 tạ dây khô. Ông Trần Văn Bộ, xóm 8, xã Hải Lộc chia sẻ: “Tính ra 1 sào cũng cho thu nhập gần 15 triệu đồng/năm. Với mức thu nhập này, cây dây thìa canh cho thu nhập hơn gấp 4-5 lần so với trồng lúa và các cây hoa màu khác”.

Đồng chí Nguyễn Văn Hữu, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết: Tỉnh Nam Định có điều kiện tự nhiên, sinh thái đa dạng, đất đai thuận lợi cho phát triển sản xuất nhiều loại cây trồng, trong đó có các loại cây dược liệu như: cát cánh, đương quy, bạch truật, hương nhu, bạc hà, hòe… Hiện nay, diện tích đất có rừng toàn tỉnh là 2.967,32ha, chủ yếu là rừng ngập mặn; trong đó, rừng đặc dụng 1.059,58ha; rừng phòng hộ 1.720,85ha; rừng sản xuất 186,89ha (gồm rừng sản xuất trong quy hoạch 88,23ha và rừng ngoài quy hoạch 3 loại rừng đang rà soát để đưa vào quy hoạch 117,54ha) là nơi có nhiều loài cây thuốc quý như: củ gấu, sài hồ, sâm đất, dứa dại, ô rô, vọng đắng, trinh nữ…

Trên địa bàn tỉnh đã hình thành một số vùng trồng cây dược liệu đáp ứng tiêu chuẩn GACP (thực hành tốt nuôi trồng và thu hái) là nguồn nguyên liệu cho một số công ty sản xuất dược lớn (Công TNHH Nam Dược, Công ty TNHH Traphaco, Công ty Hoa Thiên Phú…). Trong đó, trồng đinh lăng ở các huyện Nghĩa Hưng, Hải Hậu; ngưu tất  ở các huyện Vụ Bản, Nghĩa Hưng; dây thìa canh ở huyện Hải Hậu... Nhìn chung các loại cây dược liệu hiện trồng đều có chất lượng tốt, đem lại hiệu quả kinh tế cao cho người sản xuất. Cụ thể, diện tích cây đinh lăng khoảng 290ha, sản lượng đạt trên 2.800 tấn, tập trung chủ yếu ở Nghĩa Hưng, Hải Hậu, Giao Thủy, Trực Ninh…; diện tích hoa hòe, thanh hao trên 132ha, sản lượng đạt trên 990 tấn, rải rác ở các huyện; diện tích ngưu tất, xạ đen, hương nhu, cà gai leo, ngải cứu, nghệ, bạch chỉ, diệp hạ châu gần 300ha, sản lượng khoảng 3.500 tấn, trồng rải rác ở các huyện.

Đồng chí Trần Trung Kiên, Giám đốc Sở Y tế cho biết: Với hệ sinh thái thuận lợi, Nam Định có tiềm năng nổi trội để phát triển các vùng trồng cây dược liệu. Các loại cây thuốc trên địa bàn tỉnh hiện đang được đưa vào danh mục đầu tư bảo tồn, phát triển gồm: củ gấu biển, diệp hạ châu, sâm đất, sài hồ, ngưu tất, huyền sâm, cát cánh, dây thìa canh, hoa hòe. Hiện ngành Y tế phối hợp với các sở, ngành hữu quan, các địa phương xây dựng kế hoạch phát triển vùng trồng cây dược liệu. Theo đó, tổng diện tích cây dược liệu đến năm 2025 vào khoảng 1.325ha, tăng 545ha so với hiện nay. Trong đó, cây đinh lăng (tổng diện tích khoảng 750ha, tại các huyện Hải Hậu, Giao Thủy, Nghĩa Hưng); ngưu tất (tổng diện tích khoảng 70ha, chủ yếu tại các huyện Vụ Bản, Nghĩa Hưng); hòe, thanh hao (tổng diện tích khoảng 150ha tại các huyện Nam Trực, Xuân Trường, Giao Thủy).

Tỉnh đã khuyến khích các ngành, địa phương tăng cường đầu tư đồng bộ từ khâu bảo tồn, nghiên cứu khoa học, sản xuất, quản lý giống, nguồn giống gốc đến sản xuất, khai thác, chế biến, phân phối, tiêu thụ sản phẩm dược liệu. Thu hút các cơ sở sơ chế, sản xuất, chế biến sâu các sản phẩm từ dược liệu. Thống kê, nghiên cứu, sưu tầm, kế thừa các bài thuốc và kinh nghiệm sử dụng cây thuốc của các dân tộc trong cộng đồng; tìm kiếm, khai thác, sử dụng dược liệu mới, làm sáng tỏ cơ sở khoa học của các vị thuốc, các bài thuốc đông y. Ứng dụng kết quả nghiên cứu khoa học, chủ động chuyển giao các công nghệ, tiến bộ kỹ thuật và dây chuyền thiết bị mới, tiên tiến để chiết xuất cao các nguồn dược liệu theo tiêu chuẩn, tinh chế các sản phẩm từ dược liệu thành nguyên liệu dùng trong công nghiệp dược và trong các ngành hóa học các hợp chất tự nhiên. Phát triển, nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học - công nghệ về bào chế thuốc, công nghệ sinh học để phục vụ sản xuất các thuốc mới. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý, điều hành từ khâu nuôi trồng, khai thác đến chế biến, sử dụng dược liệu trong sản xuất thuốc, khám chữa bệnh và các ngành khác (sản xuất thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, công nghệ chiết xuất).

(Còn nữa)

Nguồn: baonamdinh.vn